Ηφαιστία

Η Ηφαιστία υπήρξε η μεγαλύτερη πόλη της Λήμνου από το 1000 π.Χ. ως το 1200 μ.Χ. περίπου. Από τις λιγοστές ανασκαφές της δεκαετίας 1926-1936 ήρθαν στην επιφάνεια το ιερό της Μεγάλης Θεάς Λήμνου, νεκροπόλεις, λουτρά, ένα μεγάλο οικοδόμημα-ενδεχομένως ο λαβύρινθος της Λήμνου που αναφέρει ο Πλίνιος-πηγάδια και ένα λίθινο θέατρο της ελληνιστικής περιόδου. Επίσης, όπλα, χρυσά αντικείμενα, νομίσματα, πήλινα ειδώλια και αγγεία τοπικής τεχνοτροπίας με πελασγική γραφή. Προστάτης της πόλης ήταν ο θεός Ήφαιστος, στον οποίο οφείλει το όνομα της.

Κτίστηκε από Πελασγούς πάνω σε μία χερσόνησο, που σχηματίζει δύο φυσικά λιμάνια. Ήκμασε κατά την κλασική, ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο του νησιού. Από τον 4ο αιώνα αποτέλεσε έδρα επισκόπου. Η παρακμή της οφείλεται στην καταστροφή του λιμανιού, λόγω των προσχώσεων. Από 12ο αιώνα το επίκεντρο της εμπορικής κίνησης της περιοχής μεταφέρθηκε στον κοντινό Κότσινα, η ακμή του οποίου επίσπευσε την ερήμωση της.

Σήμερα έχει αναστηλωθεί το ελληνιστικό- ρωμαϊκό θέατρο της Αρχαίας Ηφαιστίας, το οποίο είναι επισκέψιμο στο κοινό καθημερινά (εκτός Δευτέρας) δωρεάν από τις 8:30π.μ. έως τις 3:00 μ.μ. και σε αυτό τους καλοκαιρινούς μήνες γίνονται μερικές θεατρικές παραστάσεις. Η Ηφαίστεια απέχει 38,5 χλμ από την πόλη της Μύρινας και η πρόσβαση στο χώρο γίνεται με το αυτοκίνητο μέσω ενός χωματόδρομου μετά το χωριό Κοντοπούλι.