Παραδοσιακοί χοροί της Λήμνου

Κεχαγιάδικος Λήμνου στο χωριό Καλλιόπη

Επιτάφιοι μερικών χωριών της Λήμνου

Επιτάφιος από τον Ιερό Ναό της Γέννησης του Χριστού
Ρωμανού

Επιτάφιος από τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολαόυ της Σκανδάλης

Καλά Χριστούγεννα με υγεία και ευτυχία

Οι Κεχαγιάδες της Λήμνου

Ο όρος κεχαγιάς προέρχεται από την τουρκική λέξη  kâhya, που στο παρελθόν  kâhya ονομαζόταν ο αξιωματούχος της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στο νησί της Λήμνου κεχαγιάδες ονομάζονταν οι ακτήμονες καλλιεργητές, οι οποίοι εργάζονταν στα κτήματα και στα κοπάδια των γαιοκτημόνων της Λήμνου. Οι κεχαγιάδες ήταν υποχρεωμένοι κάθε Κυριακή να πηγαίνουν το κουρούπι με το γάλα και λίγα φρέσκα τυριά στα αφεντικά των κτημάτων αυτών. Πολλές φορές τα αφεντικά έδιωχναν από τα κτήματα τους, τους κεχαγιάδες που είχαν και τους αντικαθιστούσαν με άλλους. Λίγοι κεχαγιάδες κατάφερναν να παραμείνουν χρόνια στη δούλεψη των γαιοκτημόνων και αυτό ήταν συνηθισμένο κυρίως στους πιο πλούσιους γαιοκτήμονες. Συνήθως αυτοί ονομάζονταν αρχοντοκεχαγιάδες ή παρακεχαγιάδες. Αυτοί συνήθως αντιπροσώπευαν τα αφεντικά τους και διαχειρίζονταν τις καλλιέργειες και τα κοπάδια των αφεντικών τους, που έμεναν στην πρωτεύουσα και που δεν τους ήταν εύκολο να βρίσκονται συνέχεια στα κτήματα. Κατά το πέρασμα του χρόνου οι κεχαγιάδες και οι παρακεχαγιάδες ανέπτυξαν τη δική τους κουλτούρα, η οποία διατηρείτε μέχρι και σήμερα μέσω της παράδοσης με λαϊκά τραγούδια και παραδοσιακούς χορούς, όπως ο κεχαγιάδικος χωρός, ο μπάλος κ.α. Σήμερα ο όρος κεχαγιάς στη Λήμνο συνηθίζεται να λέγεται για όσους ασχολούνται με την καλλιέργεια της γης και με την εκτροφή αιγοπροβάτων.

Η Σπηλιά του Φιλοκτήτη

Η Σπηλιά του Φιλοκτήτη είναι μία μικρή σπηλιά, η οποία βρίσκεται ακριβώς κάτω από το Ιερό των Καβείρων σχεδόν μέσα στη θάλασσα. Στο σπήλαιο έχει δύο εισόδους, μία από την σχισμή του βράχου και μία από την θάλασσα. Σύμφωνα με τον μύθο εδώ βρήκε καταφύγιο ο Φιλοκτήτης όταν του δάγκωσε το πόδι ένα φίδι και οι σύντροφοί του τον άφησαν στο νησί. Οι ιερείς των Καβείρων τότε τον γιάτρεψαν με Λημνία Γη. Υπάρχει δυνατότητα επίσκεψης.

Ο Λαβύρινθος της Λήμνου

Όπως αναφέρουν οι ιστορικοί, στα προϊστορικά χρόνια είχε κατασκευαστεί στη Λήμνο λαβύρινθος παρόμοιος με εκείνον της Κρήτης. Σύμφωνα με τον ιστορικό Μοσχίδη, ο λαβύρινθος της Λήμνου είχε 150 κίονες, πιθανότατα βρισκόταν πάνω σε ένα λόφο στη Ηφαιστεία και είχε κατασκευαστεί από τους Σμίλη, Ρόικο και Θεόδωρο.  Στη Λήμνο πίστευαν ότι ο λαβύρινθος βρισκόταν σε ένα υπόγειο που βρέθηκε στην περιοχή Καστροβουνίου και έφτιαξαν τον εξής μύθο:

Κάποτε ήρθαν στο νησί πειρατές και άρχισαν να ληστεύουν και να σκοτώνουν τον κόσμο. Μία γυναίκα, για να κρυφτεί από τους πειρατές μπήκε στο λαβύρινθο. Καθώς έτρεχε, της έπεσε ένα κουβάρι από μετάξι και καθώς ξετυλιγόταν μέσα από τα στενά του λαβύρινθου, πρόδωσε τη θέση της στους πειρατές οι οποίοι την έπιασαν. Όταν όμως ήρθε η ώρα να αποφασίσουν ποιος θα την πάρει, μάλωσαν μεταξύ τους άσχημα. Από τον καυγά σκοτώθηκαν εκατό πειρατές.

Ο μύθος αυτός μας δίνει μία εξήγηση για την ονομασία της περιοχής <<100 Κεφαλές>>.

Το Πένταθλον γεννήθηκε στη Λήμνο

Το Πένταθλο είναι ένα σύνθετο άθλημα που πρωτοεμφανίστηκε στην 18η Ολυμπιάδα το 708 π.Χ. Η πατρότητα του αποδίδεται στο μυθικό ήρωα τον Ιάσονα όταν στο ταξίδι του με την Αργώ και τους Αργοναύτες προς την Κοχλίδα αναγκάστηκαν να αγκυροβολήσουν στη Λήμνο, λόγω κακοκαιρίας, αλλά και για να ανεφοδιαστούν σε τρόφιμα και νερό. Στο νησί τους φιλοξένησε η βασίλισσα Υψιπύλη, και για να τους τιμήσει αθλοθέτησε πλούσια βραβεία, κάνοντας αγώνες προς τιμήν τους. Έτσι απλά γεννήθηκε η ιδέα του Πεντάθλου. Το Πένταθλον τότε περιελάμβανε τα εξής αγωνίσματα:

α)Δρόμος ενός σταδίου (180 μέτρα), β) Άλμα, γ)Δισκοβολία, δ) Ακοντισμός και ε) Αγώνας πάλης μεταξύ των δύο αθλητών που νίκησαν στα προηγούμενα δύο αθλήματα. 

Κουκονήσι

Το Κουκονήσι είναι μία νησίδα βορειοανατολικά του Μούδρου που συνδέεται με την ακτή με υπερυψωμένο λιθόστρωτο δρόμο. Από το 1992 ο Λημνιός αρχαιολόγος Χρήστος Μπουλώτης διεξάγει ανασκαφές που αποκάλυψαν ένα σπουδαίο προϊστορικό κέντρο, ισοδύναμο της Πολιόχνης. Ακμάζει κατά την Φαιά περίοδο, όταν η Πολιόχνη παρακμάζει. Το αποχετευτικό σύστημα, το οχυρωματικό τείχος και τα εργαστήρια οδηγούν στο συμπέρασμα ότι έχουμε μία οργανωμένη κοινωνία αγροτών, τεχνιτών και εμπόρων.

Ο Φιλοκτήτης στη Λήμνο

Κατά τη διάρκεια της πρώτης εκστρατείας εναντίον της Τροίας, ο Φιλοκτήτης μαζί με τον Ηρακλή πήγαν στο νησάκι Χρύση και πρόσφεραν θυσίες στο βωμό της θεάς Χρύσης που υπήρχε εκεί. Αργότερα ο Φιλοκτήτης ξαναπήγε στο βωμό της Θεάς για να προσφέρει θυσίες για λογαριασμό όλων των Αχαιών. Τότε τον δάγκωσε στο πόδι ένα φίδι, με συνέπεια να υποφέρει από δυνατούς πόνους και από την πληγή του ποδιού του να βγαίνει μία άσχημη μυρωδιά. Οι Αχαιοί τον εγκατέλειψαν στο νησί, σε μία σπηλιά γνωστή στη Λήμνο ως Σπηλιά του Φιλοκτήτη και έφυγαν για την Τροία.

Ο μύθος της γυναικοκτονίας

Όταν οι Πελασγοί έμεναν στην Αττική, οι Αθηναίοι τους είχαν δώσει ένα κομμάτι γης κοντά στον Υμηττό και εκεί απασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία. Όμως επειδή οι Πελασγοί ενοχλούσαν τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους όταν πήγαιναν να πάρουν νερό από την Εννεάκρουνο και επειδή σχεδίαζαν να επαναστατήσουν εναντίον των Αθηναίων, τους έδιωξαν από την Αττική. Οι Πελασγοί, αφού εγκαταστάθηκαν στη Λήμνο, θέλησαν εκδικηθούν τους Αθηναίους για το κακό που τους έκαναν. Για αυτό, αφού κατασκεύασαν πλοία, ξαναγύρισαν στην Αττική κρυφά, τις μέρες που οι Αθηναίοι έκαναν γιορτές προς τιμήν της θεάς Αρτέμιδος, άρπαξαν πολλές Αθηναίες και τις πήραν στη Λήμνο με τη βία. Σε λίγα χρόνια οι Αθηναίες έκαναν παιδιά από τους Πελασγούς, τα οποία όμως διαπεδαγωγούσαν σύμφωνα με τα έθιμα και τις παραδόσεις του τόπους τους.

Οι Αργοναύτες στη Λήμνο

Ο βασιλιάς της Κρήτης Ραδάμανθυς, έκανε δώρο στο Θόα τη Λήμνο. Οπότε πρώτος βασιλιάς στη Λήμνο ήταν ο Θόας, γιος του Διόνυσου-θεού του κρασιού- και της Αριάνδης. Ο Θόας είχε γυναίκα του την κόρη του βασιλιά Κρηθέα, τη Μύρινα. Από αυτή πήρε το όνομα και η πόλη του νησιού.

Στη διάρκεια της βασιλείας του Θόα, οι γυναίκες παραμέλησαν τη λατρεία της θεάς Αφροδίτης. Η θεά  τότε θύμωσε και τις τιμώρησε. Αποτέλεσμα της τιμωρίας αυτής ήταν να μυρίζει το σώμα τους άσχημα. Εξαιτίας της άσχημης μυρωδιάς που είχε το σώμα τους οι άνδρες τους τις άφησαν και πήραν γυναίκες από τη Θράκη. Οι Λήμνιες θύμωσαν τόσο πολύ που σκότωσαν τους άνδρες τους και όλα τα μικρά αγόρια του νησιού και τους πέταξαν στη θάλασσα.

Οι παλιότεροι λένε ότι αυτή η άγρια δολοφονία έγινε σε μία περιοχή που ονομάστηκε Ανδροφώνιο και είναι το σημερινό Ανδρώνι. Τα πτώματα τους τα πέταξαν στον Πέτασσο. Οι γυναίκες κατάφεραν να σκοτώσουν τους άντρες τους, καθώς εκμεταλλεύτηκαν μία γιορτή , κατά την οποία εκείνη μέθυσαν από το πολύ κρασί και κοιμήθηκαν. Φαίνεται ότι από εκείνα τα χρόνια οι άνθρωποι αγαπούσαν πολύ το κρασί.Από τους άνδρες σώθηκε μόνο ο βασιλιάς Θόας, τον οποίο η κόρη του Υψιπύλη έκρυβε σε ένα πιθάρι και τον έριξε στη θάλασσα.

Ένα χρόνο αργότερα, έφτασαν στο νησί οι Αργοναύτες, οι οποίοι έρχονταν από την Ιωλκό και πήγαιναν στην Κοχλίδα για να πάρουν το χρυσόμαλλο δέρας με το πλοίο τους από την Αργώ.Οι  Λημνιές στην αρχή νόμισαν ότι ήταν πειρατές και ετοιμάστηκαν να τους πολεμήσουν. Αργότερα όμως μετά από διαπραγματεύσεις, τους δέχτηκαν στο νησί και με τη βοήθεια της Αφροδίτης δημιούργησαν φιλίες μαζί τους.

Γρήγορα ο αρχηγός των Αργοναυτών Ιάσονας παντρεύτηκε την Υψιπύλη και οι υπόλοιποι Αργοναύτες τις άλλες Λημνιές. Όλοι περνούσαν καλά και γλεντούσαν με διάφορες γιορτές που έκαναν κάθε τόσο, αλλά και με αγώνες που διοργάνωσε η Υψιπύλη για να τιμήσει τον πατέρα της. Όμως ο Ηρακλής, που όλο αυτόν τον καιρό δεν κατέβηκε από την Αργώ, τους παρακινούσε να φύγουν από τη Λήμνο. Τελικά οι Αργοναύτες έφυγαν αφού έκαναν αρκετά παιδιά με τις γυναίκες της Λήμνου. Ο Ιάσονας με την Υψιπύλη έκαναν δύο παιδιά, τον Εύηνο και τον Θόα που πήρε το όνομα του παππού του.

Ο μύθος του Ηφαίστου και η σημασία του

Ο Ήφαιστος, ένας από τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου, ήταν γιος του Δία και της Ήρας και θεός της φωτιάς και της μεταλλουργίας. Όταν βρέθηκε κάποτε μπροστά σε καυγά των γονέων του, έτρεξε να προστατεύσει την μητέρα του. Τότε ο Δίας τον άρπαξε από το πόδι και τον  πέταξε από το κατώφλι του Ολύμπου. Αφού στριφογύριζε στον ουρανό μία ολόκληρη ημέρα, κατά το ηλιοβασίλεμα έπεσε στη Λήμνο, κοντά στο Μόσυχλο και έμεινε κουτσός στο ένα του πόδι. Οι κάτοικοι του νησιού Σίντιες, τον δέχτηκαν με προθυμία και του γιάτρεψαν το πόδι με Λημνία γη. Ο Θεός μετέφερε τα εργαστήρια του από τον Όλυμπο στη Λήμνο και δίδαξε στους κατοίκους την τέχνη της μεταλλουργίας.

Ο μύθος αυτός μας δείχνει την ύπαρξη του Ηφαιστείου Μόσυχλος στη Λήμνο, καθώς και ότι κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν η μεταλλουργία. Το πέσιμο του Ηφαίστου στη Λήμνο συμβολίζει τον κεραυνό, από τον οποίο όπως λένε οι παλιότεροι άναψε και οι πρώτη φωτιά στο νησί. Επίσης μας δείχνει ότι ο Ήφαιστος ήταν ο θεός που λάτρεψαν περισσότερο οι Σίντιες, για αυτόν το λόγο και ονόμασαν την πόλη τους Ηφαιστεία. Εξαιτίας αυτού του μύθου και η Λήμνος θεωρείται το Νησί του Ηφαίστου.

Η Λημνία Γη

Στη θέση με το όνομα Αγιόχωμα μεταξύ Κότσινα και Ρεπανιδίου, βρισκόταν από τα πολύ παλιά χρόνια, είδος πηλού που λεγόταν Λημνία γη.

Ο πυκνόρρευστος αυτός πηλός απέκτησε φήμη εκλεκτού φαρμάκου για πολλές περιπτώσεις. Χρησιμοποιούνταν ως αντίδοτο κατά των δηλητηριάσεων και για τη θεραπεία της δυσεντερίας, για εσωτερικά έλκη, αιμορραγίες, λοιμώδεις πυρετούς, νοσήματα των νεφρών και παθήσεις των ματιών.